NHẬT BẢN - Akiko Yosano

Akiko Yosano (与謝野 晶子, tên khai sinh là Shō Hō: 鳳 志よう, 7 tháng 12 năm 1878 – 29 tháng 5 năm 1942) – nữ nhà thơ, dịch giả, nhà phê bình, nhà cải cách xã hội hoạt động vào cuối thời kỳ Minh Trị, thời kỳ Đại Chính và đầu thời kỳ Chiêu Hòa của Nhật Bản. Akiko Yosano là một trong những người nổi tiếng nhất và gây nhiều tranh cãi nhất trong số các nhà thơ nữ hậu cổ điển của Nhật Bản.

Tiểu sử:
Yosano được sinh ra trong một gia đình thương gia giàu có ở Sakai, gần Osaka. Cha cô là chủ một cửa hàng bánh kẹo và là nhà cung cấp của triều đình; Tuy nhiên, ngoài việc kinh doanh, ông rất quan tâm đến nghệ thuật và khoa học. Yosano nhận được một nền giáo dục tuyệt vời. Từ thời thơ ấu cô rất thích đọc các tác phẩm văn học và được đọc nhiều trong thư viện của cha cô. Cô cũng rất thích thơ cổ điển Nhật Bản. Khi còn là một học sinh trung học, cô bắt đầu gửi đăng các bài thơ Tanka đầu tay của mình ở tạp chí thơ Myōjō (Sao Mai) và cô đã trở thành một trong những tác giả  có đóng góp quan trọng nhất cho tạp chí này. Tổng biên tập của tạp chí là nhà thơ Tekkan, người đã dạy cho Yosano làm thơ Tanka. Họ gặp nhau từ ngày ông đến Osaka và Sakai để giảng dạy và hội thảo. Cũng từ đây tình yêu đã nảy sinh giữa hai người, mặc dù khi đó Tekkan đã có vợ và hai con trai.

Tập thơ đầu tiên của Akiko Yosano: Tóc rối (Midaregami- み だ れ 髪 - trong thơ ca thời trung cổ tóc rối tượng trưng cho niềm đam mê) – Tập thơ này xuất bản năm 1901 và ngay lập tức thu hút sự chú ý của những người sành thơ. Thế rồi Akiko Yosano chia tay cha mẹ và đến sống với Tekkan, khi đó cũng đã ly dị. Yosano tiếp tục làm thơ và in nhiều tập thơ khác. Thời kỳ 1901 – 1910 là những năm tháng mà Yosano sáng tác thành công nhất. Vinh quang đã đến với Yosano, bà tiếp tục viết phê bình, dịch các tác phẩm cổ điển ra tiếng Nhật hiện đại, trong đó có cả Truyện kể Genji (源氏物語) nổi tiếng của Nhật Bản. Là người theo đuổi chủ nghĩa Hòa bình, bà đấu tranh cho quyền của phụ nữ và trở thành một trong những người sáng lập Học viện nữ Bunka Gakuin. Về đời sống hôn nhân, bà sinh 13 người con, 11 người trong số họ sống đến tuổi trưởng thành. Chính trị gia nổi tiếng Nhật Bản Kaoru Yosano là một trong những đứa cháu của bà.

Yosano qua đời vì một cơn đột quỵ vào năm 1942, ở tuổi 63. Bà ra đi vào thời kỳ khốc liệt của cuộc Chiến tranh Thái Bình Dương, báo chí đã quên cái chết của bà, và sau khi chiến tranh kết thúc, tác phẩm của bà đã bị quên lãng bởi các nhà phê bình và công chúng nói chung. Tuy nhiên, trong mấy chục năm gần đây, phong cách gợi cảm lãng mạn của thơ bà đã trở lại nổi tiếng và sự nổi tiếng này ngày một tăng.

Một bài thơ với nhiều cách dịch:

卑怯

その路をずつと行くと
死の海に落ち込むと教へられ、
中途で引返した私、
卑怯な利口者であつた私、
それ以来、私の前には
岐路と
迂路とばかりが続いてゐる。

Sono michi o zutto yuku to
Shi no umi ni ochikomu to oshierare,
Chūto de hikikaeshita watashi,
Hikyō na rikō-mono de atta watashi,
Sore irai, watashi no mae ni wa
Eda-michi to
Mawari-michi to bakari ga tsuzuite iru.

Sự hèn nhát

Người ta nói rằng cái con đường ấy

Chỉ đưa tôi về biển chết mà thôi

Thế là giữa đường tôi quay trở lại

Nhưng kể từ ngày ấy trước mặt tôi

Những con đường quanh co và lắt léo.

Cowardice

They told me that the road I took

would lead me to the Sea of Death;

and from halfway along I turned back.

And ever since, all the paths I have roamed

were entangled, and crooked, and forsaken.

Một số bài thơ khác

***

Chỉ mới là một nửa tình yêu

Chưa có lời đáp lại

Nhưng chẳng lẽ nó không sáng chói

Hơn mặt trời

Chiếu sáng ở trên cao.

***

Con tim yêu

Vô cùng giận dữ

Giống như một con sư tử

Nhưng con chim nhỏ yêu kiều

Vẫn ở bên cạnh nó.

***

Người anh hùng trong mơ kia là ai

Người ở trong những đêm mùa đông dài

Người mà em thường xuyên mơ thấy?

Chỉ có anh là người duy nhất ấy

Là chồng em trong bảy kiếp đầu thai!

***
Giống như từ ngày tháng xa xưa

Em gọi tình yêu là

Tất cả những gì cay đắng nhất

Còn tất cả những niềm vui bây giờ

Em gọi là cái chết.

***

Sau một đêm của tình

Em đứng trước gương

Bây giờ chưa phải lúc

Để họa mi cất tiếng hót

Họa mi, chớ đánh thức người tình.

***

Ừ thì mùa xuân ngắn ngủi

Mà cần gì xuân mãi mãi đâu anh

Hay cuộc sống vĩnh hằng?

Nước ép của thời trẻ tuổi

Em đã vắt và đã tặng riêng anh.

***

Em đâu quan tâm những lời Phật dạy

Những lời tiên tri quá đỗi dữ dằn

Ngay cả lời vu khống hay đồn thổi

Khi bây giờ em chỉ biết tình anh

Khi chỉ có hai người trên thế giới.

***

Ôi cơn gió nhẹ nhàng

Cơn gió trong đêm xuân

Cơn gió thổi từ xa tới

Này gió, ta van xin

Đừng chạm vào tóc con gái.

***

Lần đầu gặp gỡ tình yêu

Lần đầu hiểu được tàn phai

Lần đầu biết chết…

Ai dám nói rằng số kiếp

Của đàn bà không xứng với tôi?!

***

Bàn tay tôi loăng quăng

Viết những dòng thơ nguệch ngoạc

Và tôi cười cùng với anh:

Cho tình yêu “hai mươi ngàn năm”

Quá nhiều? Không, quá ít!..